İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahiyan Tehrandan apardığı və Rusiyanın paytaxtında əzik-üzük hala düşən əsassız, qəzəb və kin dolu iddiaları qoltuğunda geri qayıtdıqdan sonra Azərbaycana qarşı yalan və böhtan təbliğatı estafetini prezident İbrahim Rəisi davam etdirib. Yenə də uzun illərdən bəri İranın ideoloji təbliğatının əsasını təşkil edən ümumiləşdirlmiş, heç bir fakta söykənməyən, absurd və fantastik iddialarla hansısa kabus “terror təşkilatları”nın regional təhlükəsizliyə zərbə vurduğundan danışıb.

Rəisi deyib ki, “İranın çevrəsində “sionist rejimi”nin və İŞİD kimi terror təşkilatlarının mövcudluğu region ölkələrinin sabitliyi və təhlükəsizliyi ilə ziddiyyət təşkil edir və İran üçün qəbulolunan deyil”.

Qeyd edim ki, İran rəsmilərinin davamlı şəkildə irəli sürdüyü bu iddialar yeni deyil və rəsmi Tehran Azərbaycan öz ərazilərinin işğaldan azad edilməsinə başladığı gündən informasiya cəbhəsinin Ermənistan tərəfində yer alaraq, xalqımızın mücadilə əzminin, ordumuzun qüdrətinin, dövlətimizin gücünün və qələbəmizin üzərinə kölgə salmağa çalışır. Əslində Rəisi də digər İran rəsmiləri kimi, əsassız siyasi ritorikasinin görünən tərəfindən təqdim etdiyi “sabitlik və təhlükəsizliklə ziddiyyət təşkil edən” məqamları deyil, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin olunmasını, işğala son qoyulmasını qəbul edə bilmir. Eynilə Ermənistan və onun “böyük bacıları” kimi... İran Azərbaycan dövlətini gücsüz, iqtidarsız, Azərbaycan xalqını məzlum, ələbaxan və başıaşağı, bəlkə də başıqapazlı görmək istəyir. Yalnız bu halda İran kimi feodal təfəkkürünün qaranlığında boğulan, zəngin mədəniyyətləri beşində boğub dünyaya ideoloji nağıllardan, xurafatdan, terrorizm və ekstrimizmdən başqa heç bir şey bəxş etməyi bacarmayan teokratik bir dövlət “məzlumların hamisi”, “çarəsizlərin ümid yeri”, “haqqın, ədalətin keşikçisi” kimi görünə bilər. Başqa halda İranın mövcud rejiminin öz sərhədləri çərçivəsində yaratdığı acınacaqlı etnososioloji mənzərəni, ağır sosial-iqtisadi reallıqları, ondan daha ağır, çarəsiz bir durumda olan toplumlara sırımaq, cəhalət saçan təbliğatla pərdələmək imkanı yoxdur. Məhz bu səbəbdən, İran Qarabağ savaşının ilk günlərindən işğalçıları dəstəkləyib və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin olunmasını istəməyib, bunun qarşısının alınması üçün bütün mümkün vasitələrdən istifadə edib.

“Sionizm”ə gəldikdə isə, İran rejiminin təmsilçiləri 32 ildən çoxdur ki, diqqəti yürütdükləri daxili və xarici siyasətdəki uğursuzluqlarından yayındırmaq üçün bu sözü fasiləsiz olaraq təkrarlayırlar. İndi XXI əsrin 21-ci ilidir, İranda isə təkcə hicri tarixiylə yox, həm də düşüncə və dünyagörüşü baxımından 1400-cü ildir. Çağdaş dünya ilə İranın mövcud rejimini 621 illik bir zaman kəsiyi ayırır.

Mətləbdən şox uzaqlaşdım deyəsən...

Rəisinin ünvanı bəlli və eyni zamanda ünvansız mülahizələrinin pərdəarxası məqamlarını gün işığına çıxarmağı davam etdirək:

Azərbaycan İsraillə qarşılıqlı faydalılıq prinsipi əsasında əməkdaşlıq edir və bu Azərbaycan xalqının mənafeyi, Azərbaycan dövlətinin maraqları, həmçinin beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinin, haqqın, ədalətin bərqərar edilməsi baxımından özünü tamamilə doğruldan bir əməkdaşlıqdır. Azərbaycan İsraildən ən müasir hərbi texnika, silah-sursat alır, Silahlı Qüvvələrinin döyüş qabiliyyətini artırır, təhlükəsizliyini təmin edir və kimsəyə, o cümlədən İran kimi “buz üstə siyasət yürüdən” ölkəyə minnətçi düşmür. Azərbaycanın İsraillə və hər hansı bir başqa ölkə ilə münasibətləri hər hansı üçüncü dövlətin, həmçinin İranın əleyhinə yönəlməyib və rəsmi Tehranın əlində bunun əksini sübut edə biləcək fakt olsaydı, o zaman təbliğatçı mollalarının, sosial şəbəkə “müəzzinləri”nin vasitəsiylə “vaveyla” deyib bütün dünyaya car çəkmişdilər. Digər tərəfdən, İsrail nə Azərbaycanın, nə də İranın ərazilərini işğal etməyib. Yəni Azərbaycanın yaxın qonşusu olan İranı nəzərə alaraq, İsraillə əməkdaşlıq etməməsi üçün heç bir əsas yoxdur. O ki qaldı İranın Fələstin üzərindən manipulyasiyalarına, Azərbaycan İrandan fətrqli olaraq, hər zaman fələstinlilərə, o cümlədən yardıma ehtiyac duyan bütün müsəlman və qeyri-müsəlman xalqlarına dəstəyini əsirgəməyib və bunu təmənnasız edib. Dəstəyinin qarşılığında umacağı olmayıb. İranın isə əl uzatdığı hər yerdə nifaq, qarşıdurma yaratdığını, ayaq basdığı hər yerə bədbəxtlik gətirdiyini görmək üçün Liviyadan Suriyayadək olan ərazilərə nəzər salmaq, qanunsuz silahlı birləşmələrə, terror qruplarına verdiyi dəstəyi xatırlatmaq yetərlidir. İran Azərbaycan ərazilərini 30 ilə yaxın zaman kəsiyində işğal altında saxlayan, bir milyon vətəndaşını yurd yerlərindən didərgin salan, azərbaycanlıları soyqırım aktlarına məruz qoyan, yaşayış yerlərini, tarixi, dini, mədəni abidələrini dağıdan, məscidlərində donuz saxlayan Ermənistana hərtərəfli dəstək verib, bu ölkə üçün “həyat yolu” funksiyasını yerinə yetirib, işğalçı qüvvələrin, separatçı və terrorçu qrupların ayaq üstə qalmaları üçün qəsb edilmiş ərazilərimizə ərsaq, yanacaq, silah-sursat daşıyıb və s. və il.

İndi İran rejiminin təmsilçilərində zərrə qədər vicdan və ədalət hissi qalıbsa, o zaman müqayisə etsinlər: Kim daha çox riyakardır, işğalçı Ermənistana dəstək verən, onu himayə edən İran, yoxsa işğala son qoymaq üçün İsraildən müasir hərbi texnika alan və İsraillə olan münasibətlərindən İran da daxil olmaqla heç bir dövlətə qarşı istifadə etməyən Azərbaycan?

İbrahim Rəisi deyir ki, “qonşuluq siyasəti İran İslam Respublikası üçün hər zaman vacib olub, amma qonşuluq siyasəti xoş niyyəti, yaxşı qonşuluğu, konstruktiv əməkdaşlığı ifadə etməli, qarşılıqlı olmalıdır”.

Xub... Olsun. O zaman İranın “yaxşı qonşuluq”, “konstruktiv əməkdaşlıq” siyasəti Azərbaycana münasibətdə özünü nə vaxt büruzə verib? İşğalçını dəstəkləməkdə və işğala son qoyulduqdan sonra yenidən təcavüzkar siyasətə sövq etməkdə? Bəlkə Azərbaycan ərazilərində çoxsaylı istintaq materialları ilə sübuta yetirilən terror və terrora cəhd faktlarında, Azərbaycanın konstitusiya quruluşuna qarşı savaş açan ekstrimist qrupları himayə etməkdə, bölücülüyü “yemləməkdə” özünü büruzə verib İranın “yaxşı qonşuluq siyasəti”? Yaxud Azərbaycanın təşəbbüsü ilə həyata keçirilən enerji və nəqliyyat layihələrinə qarşı saysız-hesabsız təxribatlarda, Xəzərin hüquqi statusunun müəyyənləşməsinə mane olmaqda və qəbul edilən konvensiyanı hələ də imzalamamaqda, Azərbaycanın ərazi sularındakı gəmilərə hücum çəkməkdə özünü nümayiş etdirib İranın “konstruktivliyi”? Qoy İran rəsmiləri bir əllərindəki barmaqlarını qatlayıb Azərbaycana qarşı sərgilədikləri “yaxşı qonşuluq” əməllərini saymağa çalışsınlar. Ənənəvi nağıl və əfsanələrini uydurmasalar, bir barmaqlarını belə qatlaya bilməyəcəklərinə əminəm.

İran prezidenti saha sonra bildirir ki, “konstruktiv əməkdaşlıq bölgənin bütün xalqları üçün əsas iqtisadi inkişaf və rifah faktorudur və Qafqaz refionu belə sıx əməkdaşlığın nümunəsinə çevrilə bilər”. Lap yaxşı... Azərbaycanın, Türkiyənin və hətta Rusiyanın da məqsədi bundan ibarətdir. “3+3” formatı təşəbbüsü, Zəngəzur dəhlizi və digər kommunikasiya vasitələrinin açılması da məhz bölgə xalqlarının iqtisadi inkişafına, rifahına xidmət edəcək. Bunu hətta Ermənistanda da başa düşənlər var. O zaman “qarnınızın ağrısı” nədir? Nə üçün bölgədə hərbi fəallığın artmasına, münaqişəli vəziyyətlərin yaranmasına cəhd göstərirsiniz?

Azərbaycanın öz ərazi bütövlüyünü təmin etməsi regionun təhlükəsizliyinə verilən ən böyük töhfədir və ölkəmiz münaqişəyə son qoymaqla bölgəyə kənar qüvvələrin müdaxiləsini məhdudlaşdırıb. Amma Ermənistan regiondankənar qüvvələrin təhriki ilə nəyin bahasına olursa-olsun “münaqişəli vəziyyətin qaldığını”görüntüləməyə və regionun xarici müdaxiləyə açıq qalmasını təmin etməyə cəhd göstərir. Məsələn, istəyir ki, bölgədə Fransanın, ABŞ-ın və qeyrilərinin təsir imkanları qorunub saxlanılsın. İranın Ermənistanın cəhdlərini himayə etməsi isə İbrahim Rəisinin kənar qüvvələrlə bağlı iddialarının tamamilə əksini sübuta yetirir. Yəni İran ABŞ-ın, Fransanın bölgəyə müdaxilə imkanlarının qorunub saxlanılmasında daha maraqlı görünür, nəinki bölgə dövlətləri olan Azərbaycan, Türkiyə və Rusiyanın regionda yaratmaq istədikləri, sülhə, təhlükəsizliyə, iqtisadi inkişafa xidmət edən əməkdaşlıq platformasında...

İbrahim Rəisinin “terror təşkilatları” ilə bağlı iddialarına yenidən diqqət çəkmək istəyirəm:

Azərbaycanın terrorizmdən əziyyət çəkən bir ölkə kimi bu bəşəri cinayət əməlinə qarşı münasibəti bəllidir. Ölkəmiz terrorizmə qarşı mübarizənin ön sıralarında yer alan ölkələrdən biridir və bu məqam, əksər nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların hesabatlarında yer alıb, dünyanın aparıcı güc mərkəzlərinin liderləri tərəfindən etiraf olunub.

Bəs İran necə?

İranın beynəlxalq terrorizmin sponsoru olduğu hər kəsə bəllidir və bu fakt beynəlxalq səviyyədə sübut olunub. Təfərrüatına varmayacağam, amma son illərədək İranın hər il dünyanın müxtəlif ölkələrindəki “Kataib Hizbullah”, “Asaib Ahl al Haq” “Hizbullah hərəkatı”, “Al Nujaba”, “Badr təşkilatı”, “Kataib Sayyad al Şuhada”, “Al Aştar briqadası”, “Saraya al Muxtar”, “Ansar Allah”, “Zeynabiyun briqadası” “Fatimiyun briqadası”, “Hizbullah” və digər bu kimi terror qruplarına ayırdığı vəsaitin miqdarı 50 milyard ABŞ dollarından çoxdur. İran, təkcə “Hizbullah”a 2020-ci ildə 700 milyon ABŞ dollarından artıq vəsait ayırıb. Bu baxımdan, İbrahim Rəisi QUM üzərindəki evindən başqalarının üzərinə zəqQUM püskürməsə daha yaxşı olar. Çünkü oturduğu ev yüngül bir fırtınaya bənddir.

İranın iddiaları, artıq bir həftədən çoxdur ki, sözçülükdən o yana keçmir. Prezident İlham Əliyev sübut və fakt gözləyir, qarşılığında isə ümumiləşdirilmiş və bəlağətli söz yığının şahidi oluruq.

Yazının sonunda İran prezidentinin təhdidvari tövsiyyələrinə də bir neçə cümlə “ithaf etmək” istəyirəm. Ağaye Rəisi deyir ki, “xarici ordulara arxayın olan ölkələr milli kimliklərini və silahlı qüvvələrinin mənəvi ruhunu sarsıdırlar”. İran prezidentinin bu “tövsiyyəsində” də digər mülahizələrində olduğu kimi ünvan göstərilmir . Əgər İbrahim Rəisi Azərbaycanı nəzərdə tutursa, o zaman özünün yaxın tarixdə baş verənləri xatırlamağı daha məqsədəuyğun olardı. Biz öz gücümüzə, açıq savaşda, döyüş meydanında vuruşaraq qalib gəlmişik. Azərbaycan Ordusunun müzəffər yürüşünü ölkəmizlə sərhəddə yaşayan İran vətəndaşları – azərbaycanlılar, hətta İran ordusunun yüksək rütbəli zabitləri də yaxından izləyiblər. Sevinənlər qardaşlarını alqışlayıb, fərəhləniblər, sevinməyənlər isə yasa batıblar. Bizim milli kimliyimizin əsasları gerçək mənəvi dəyərlərə, Azərbaycan xalqının qan yaddaşına, dövlətinin iradəsiylə qorunan tarixinə, mədəniyyətinə, milli birliyimizə söykəndiyi üçün heç vaxt sarsılan deyil. Ordumuzun mənəvi gücü isə qələbəmizdən sonra daha da artıb və Şuşanı yalın əllə azad edənlərin dəmir pəncələri istənilən düşməni paramparça etməyə hazırdır.

İran rəsmiləri isə İraqla savaşdan başlamış Suriyaya qədər olan zaman kəsiyindəki ardı-arası kəsilməyən məğlubiyyətlərinin, az qala hər gün oğurlanan generallarının, öz gəmilərini, hərbi texnikalarını, mülki təyyarələrini vuran “dəqiq” silahlarının dərdini çəksələr, daha yaxşı olar...

Elçin Mirzəbəyli

Türkiyə İranla sərhədi yük daşımalarına bağladı; Gürcüstanın eyni addım atdığına dair məlumatlar var; Lavrov Moskvada Abdullahianın məcazla desək, “ağzından vurdu”.

Region ölkələri İrana qarşı eyni cəbhədə birləşir: bütün bunlar Azərbaycana görədirmi? Yaxud İranın Bakıya total hücumu təkcə Gorus-Qafan yolu ilə bağlıdır?

Cənubi Qafqaznın yeni siyasi mənzərəsi İranın regiona girişini əngəlləyir və bəllidir ki, Tehran Bakıdan asılılığı, Türkiyənin bölgədə mövcudluğunu, Zəngəzur dəhlizini qəbul etmir. Lakin məsələnin regional tərəfi ilə yanaşı, qlobal tərəfi də var və hadisələr artıq İrana qarşı cəbhənin genişlənməsi yönündə inkişaf edir.

Və bu mənzərədə İranın nüvə proqramı ön plana çıxır.

Sentyabr ayının sonlarında İranın nüvə proqramı ilə bağlı yeni məlumatlar yayıldı. MAQATE-nin məxfi məlumatlarına çıxış əldə edən amerikalı mütəxəssislər "Nyu-York Tayms" nəşrinə bildirirdilər ki, İran tezliklə nüvə başlığının yaradılmasına kifayət qədər qədər uran istehsal edə bilər. Bu, nüvə silahının əldə edilməsi olmasa da, ciddi irəliləyiş hesab olunur və mütəxəssislər İranın uranı nüvə silahı əldə etmək üçün lazım olan 90 faizə qədər zəngiləşdirə biləcəyini də istisna etmirlər.

Röyters agentliyi isə bir neçə gün öncə Bayden Administrasiyasındakı mənbəyə istinadən yazırdı ki, “İran nüvə proqramlarında ciddi irəliləyiş əldə edib və nüvə bombası hazırlamaq üçün uranı lazım olan qədər zəngiləşdirməyə bir neçə ay bəs edəcək”.

Nüvə danışıqlarına hələ də gəlməyən İranın yeni hakimiyyətinin müzakirələrdə əsas fiquru dəyişməsi də diqqət çəkir: danışıqlarda İran nümayəndə heyətinin rəhbəri olan Abbas Araqçini prezident Rəisinin yaxın adamı, Qərbə qarşı güzəştsiz mövqeyi ilə tanınan Əli Bağeri əvəzləyir; bu, Tehranın nüvə danışıqlarında mövqeyinin sərtləşəcəyindən xəbər verir, təbii ki, danışıqlar başlayacaqsa.

İstisna deyil ki, İran danışıqların başlanmasına qədər uranı nüvə başlığı əldə etməyə kifayət qədər zənginləşdirmək niyyətindədir.

Bunun fonunda İran-Azərbaycan gərginliyi yeni yanaşmanı da ortaya çıxarır.

Birincisi, yeni gərginliyin yaranması Tehrana diqqətin nüvə proqramından yayınması baxımından sərf edir: Bakının üzərinə hücum, bölgəyə hansısa formada müdaxilə nüvə proqramı məsələsini müvəqqəti arxa plana keçirə və İrana lazım olan qədər vaxt qazandıra bilər;

- İranda hansısa terror aktı törədilir və Tehran bunun “Arazın bu tayındakı “terrorçulara” bağlayaraq, müdaxiləyə əl atır;

- Yaxud “texniki səhv” üzündən raketin ünvanı səhv salınır, beləliklə, gərginlik praktiki mərhələyə keçir və s;
İkincisi, region ölkələrinin İranın nüvə proqramını təhlükə olaraq görməsidir.

Nüvə danışıqları faktiki aparılmır, Bayden Administrasiyasının nəticə hasil olacaq addımları yoxdur və zaman İranın ən azı nüvə başlığı əldə etməsinə doğru axır: regionda nüvə bombası əldə etmək imkanı qazanan İran nə Türkiyəyə, nə nüvə bombasına sahib olan Rusiya və Pakistana, nə də Türkiyənin rəhbərliyi altında Şərqi Avropadan Mərkəzi Asiyaya qədər coğrafiyada “yeni dünya” inşa edən Britaniyaya sərf etmir; ABŞ və İsrailin istəmədiyi məlum məsələdir, lakin bu dəfə region ölkələri və regionda maraqları olan qüvvələr də təhlükəyə qarşı birləşir;

Ərdoğanla Putinin Soçidə anlaşmasının ana səbəblərindən biri də bu təhlükəli perspektiv ola bilər. Lavrovun Abdullahianini qəbul etməmişdən öncə Blinkenlə İranın nüvə proqramını müzakirə etməsi də Moskvanın Vaşinqtonun edə bilmədiyini etmək istəyindən – Tehranın uranı zənginləşdirməsinin qarşısını almaq – irəli gəlir.

Və görünür, İran təhlükəsinə qarşı cəbhə sıxlaşır. Tehranın Bakıya qarşı hücumda tez-tez işlətdiyi “regionda geosiyasi dəyişikliyə imkan verməyəcəyik” açıqlaması da bu dəyişiklikdən qaynaqlanır.

Burada ən mühüm məqamlardan biri İsrailin İrana qarşı atacağı addımlardır: Təl-Əviv mübarizəni sərtləşdirəcəyinin anonsunu verir; əvvəlki illərin təcrübəsi də göstərir ki, İsrail Ordusu İranın Yaxın Şərqdəki mövqelərinə qarşı zərbələri daha da intensivləşdirə, hətta İran daxilində nüvə obyektlərinə qarşı də addımlar ata bilər; aprel ayında İranın nüvə obyektinə kiber hücumu nəticəsində partlayışlar olmuşdu və Tehran buna görə Mossadı ittiham etdi;

İran bütün bunlardan Cənubi Qafqaza müdaxilə üçün bəhanə kimi istifadə edə bilər, həm regional maraqlarını təmin etmək, həm uranı zənginləşdirmək üçün vaxt qazanmaq, həm regional cəbhəni dağıtmaq məqsədilə. “Sionistlərə qarşı yeni cəbhə” mollalar üçün daxili ictimai rəy üçün də sərfəlidir.

Burada Tehranın yer aldığı “bir kəmər, bir yol” layihəsinin Orta dəhlizinə qarşı təxribatı da məsələnin başqa tərəfidir.

Asif Nərimanlı

İranın ali dini lideri Xameneinin Azərbaycandakı nümayəndəsi höccətülislam Seyid Əli Əkbər Ocaqnejadın Bakını tərk etməsi haqda xəbər yayılıb. İİR-dan BBC-Azərbaycana bildiriblər ki, Ocaqnejad artıq Tehrandadır.

Avrasiya.net xəbər verir ki, Musavat.com saytı Ocaqnejadın əslində Azərbaycandan qaçdığını yazıb.

Xəbərə görə, Ocaqnejad Azərbaycanda diplomatik statusla, İran səfirliyinin əməkdaşı kimi qeydiyyata düşüb, amma öz statusuna uyğun fəaliyyət göstərməyib.

Belə ki, onun ofisinin yerləşdiyi Hüseyniyyə məscidi İran Mədəniyyət Mərkəzi kimi təqdim edilsə də, orada mədəniyyət təbliği üçün deyil, Azərbaycana qarşı dini-ideoloji və siyasi mübarizə və gizli şəbəkənin yaradılması üçün istifadə olunduğu müəyyən edilib.

Məlum olub ki, burada mütəmadi olaraq Azərbaycanın dövlət quruluşu, idarəçiliyi və hakimiyyətinə qarşı təbliğat aparılıb, dini düşmənçilik, dini radikalizm və fanatizm zəminində milli, irqi, sosial və dini nifrətin, düşmənçiliyin təbliği işi qurulub.

Məlumatda bildirilir ki, Azərbaycanın müvafiq dövlət orqanlarının bütün bu faktlar, qanunsuzluqlar haqda məlumat əldə etdiyindən xəbər tutan Seyid Əli Əkbər Ocaqnejad gizli yolla Azərbaycanı tərk edib. Yəni o, faktiki olaraq, ölkədən qaçıb. Bununla Ocaqnejad qanunazidd, mandatından kənar əməllər törətdiyini də etiraf etmiş olub.

Dünya yaranandan bu günə qədər cəmiyyətlərdə güclüsü-gücsüzü, varlısı-kasıbı, igidi-qorxağı, mərdi-satqını, eləcə də lotusu, qoçusu, bir sözlə, hər görkəmdə və xarakterdə insanları olub. Bu baxımdan deyilir ki, nə qədər bəşəriyyətdə insan yaşayırsa, o sayda da fərqli xarakterə malik insanlar mövcuddur. Pərdənin arxasında dayanıb, Azərbaycanda insan xarakterini öyrənmək üçün müşahidələr aparsan, qəliz-qəliz maraqlı və diqqətçəkən məlumatlar toplamaq olar. Başlıcası aydın olar ki, cibi pullu, kreslolu vəzifə sahibləri, sözün həqiqi mənasında, həm lotuluq, həm də qoçuluq edirlər. Maddi imkanlarına və əliuzun olmalarından istifadə edərək, imkansız, arxasız insanlara yuxarıdan aşağı baxırlar, bəzən hikkələrinə və iddialarına söykənib, təhqir və söyüş elementlərindən də geninə boluna istifadə edirlər. Yəni eynən lotular kimi: fırıldaqçı, cüvəllağı, hikkəli və iddialı, kələkbaz, fırıldaqçı.

Lotuluq edənlər və onların əndazələri aşan əlləm-qəlləm əməllərindən söz açmazdan əvvəl onu da qeyd etmək lazımdır ki, günümüzdə rast gəlinən personajlardan biri də qoçuluq edənlərdir. O düzdür ki, bugünkü qoçular 20-ci əsrin əvvəllərində Bakıda yaranan dəstə-tifaqlı qoçuların cır ünsürləridir. Məlumdur ki, qoçular ötən əsrin əvvəllərində Bakı şəhərində neft sənayesinin inkişaf etdiyi bir dönəmdə meydana gəlib.

İri neft maqnatları var-dövlətlərini mühafizə etmək üçün qoçuların imkanlarından istifadə ediblər. Bu da neft sahibkarlarının polislərə bir o qədər güvənməmələri ilə bağlı idi. O dövrdə qoçular o dərəcə də əl-qol açıb, bir növ harınlamışdılar ki, küçədə çəkinmədən insanları təhqir edir, alçaldır, öldürürdülər. Tarixi məlumatlara görə, Nobel qardaşları da özlərini və əmlaklarını qorumaq üçün silahlı qoçu dəstələrindən istifadə ediblər. “O olmasın, bu olsun” filmində Üzeyir Hacıbəyli qoçu Əsgərin timsalında qoçunun tipik formasını tam şəkildə müasir Azərbaycan cəmiyyətinə göstərməyi bacarıb. Kinoda nümayiş olunduğu kimi, qoçu bəzən qəddar, bəzən isə qorxaq olur. Hətta polis görəndə qaçıb gizlənir, mübahisələri kəsib susur. Bəzən isə mauzeri ilə məzlum insanlara atəş açır, onları qorxu altında saxlamağa çalışır. Kommunistlər hakimiyyətə gələndən sonra qoçular bir sinfi düşmən olaraq məhv edildi. Buna baxmayaraq, ötən yüz il ərzində istər lotuluq edənlər, istərsə də qoçuluqdan dəm vuranlar gün işığına çıxıb özlərinin kimliklərini nümayiş etdirməkdədirlər.

Deyək ki, biri bazarda, dükanda əlini belinə qoyub “ filan məhsulların və ya tələbat mallarını monopoliyaya mən almışam, lap əcəb etmişəm” deyə hikkəli şəkildə bəyan edir. Bax, bu, qoçuluğun və lotuluğun əlamətidr. Digər misal, hər kəsə bəllidir ki, “Tikinti və şəhərsalma Məcəlləsi”nin 80-ci maddəsinə görə, müvafiq sənədlərə malik hər bir vətəndaş rayon və şəhər icra hakimiyyətlərini yazılı məlumatlandırmaqla özünə fərdi yaşayış evi tikə bilər. İcra hakimiyyətlərinin qoçuları isə vətəndaşlarda məmnunluq yaradan qanunların icrasına əməl edilməsinə imkan vermirlər. Kimsə həyətyanı sahəsində tikintiyə başlayan kimi başlarının üstünü kəsdirir və “Allah avand eləsin” əvəzində əllərini bellərinə qoyub, “mani-mani” deyib, pul tələb edirlər. Pul da ki, 10 min manatdan 30 min manata qədər. Vay o günə ki, tələb yerinə yetirilməsin, tikinti aparmağa hazırlaşan insanın halı fəna olacaq. İcra hakimiyyətinin mauzersiz qoçuları şillə təpiyə və təhqiramiz sözlərdən geninə boluna istifadə etməklə tikinti aparmağa hazırlaşan şəxsi peşman edəcəklər.

Ümumiyyətlə, mövcud reallıqlar ondan ibarətdir ki, bu gün icra hakimiyyətlərində əllə idarə olunan qoçuların sayı kifayət qədərdir. Onlar arasında elələri var ki, heç icra hakimiyyətlərinin ştatlı əməkdaşları da deyillər. Sadəcə, o şəxsləri kiminsə evini sökmək, hansısa məzlumu döymək və ya biçarə, imkansız bir ailəyə zərər vermək üçün “işə” götürürlər. Məvacibləri isə görə biləcəkləri qoçuluğa bağlıdır. Görünən isə ondan ibarətdir ki, bu qoçu dəstəsinin imkanları çox geniş olur. Bu isə onu deməyə əsas verir ki, boyük qoçular onları ən yüksək formada mükafatlandırırlar. Bu cür qoçular həkimlər arasında, dövlət yol polisi əməkdaşları sırasında, biznesdə dolaşan işbazlar arasında az deyil. O gün dedilər ki, Binə ticarət mərkəzində hərci-mərclik hökm sürür. Yəni qoçular lotularla birləşib, xırda ticarətlə məşğul olan sahibkarları incidirlər. Həm də iddia etdilər ki, qoçuların başında ticarət mərkəzinin sahibi Kəbirə xanımın bacısı oğlu qoçu Bəhruz dayanır. Bığsız, keçəl, cüssəli qoçulardan olan Bəhruz o boyda ticarət mərkəzini fırladır. Kəbirə xanımın qocaldığından istifadə edən qoçu Bəhruz hər yerdə deyir ki, yaxın vaxtlarda bu ticarət mərkəzinin sahibi olacaq. Xırda sahibkarlıqla məşğul olanlar da çox narahatdırlar. Deyirlər ki, Bəhruz idarəetməni tam əlinə alsa, vay onların halına. Bir sözlə, Binə ticarət mərkəzində çox pis-pis hadisələr baş verməkdədir. Bu barədə geniş və əhatəli məlumatı növbəti saylarımızda məlumat verməyə çalışacağam.

Hələlik isə, onu deməliyəm ki, həqiqətən də bu gün qoçu və lotular at oynadırlar. Hətta atla eşşəyin izi bilinmədiyi kimi, artıq lotularla qoçuların da əməlləri bir-birinə qarışıb.

İ.ƏLİYEV

Ankara Bakı ilə Tehran arasındakı məsələdə konstruktiv rol oynaya bilər.

Bu sözləri Axar.az-a açıqlamasında tarix elmləri doktoru, İstanbul universitetinin professoru, türkiyəli siyasi ekspert Mehmet Perinçek deyib.

"Birincisi, Azərbaycan və İranın, həmçinin Türkiyə və Rusiyanın obyektiv maraqlarının üst-üstə düşdüyünü vurğulamaq lazımdır. Qərb qüvvələrinin regiona müdaxiləsinin qarşısını almaq hər kəsə sərf edir, ölkələrimiz regionun sabitləşməsində və iqtisadi inteqrasiyanın inkişafında maraqlıdır. Şübhəsiz ki, burada Qarabağ müharibəsi böyük rol oynadı. Çünki yalnız qələbə ilə sabitliyi təmin etmək mümkün idi. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü təmin olunmasaydı, regionda xaos hökm sürərdi və münaqişənin bərpası riskləri çox böyük olardı. Azərbaycanın qələbəsi bu imkanları aradan qaldırdı, ona görə də bu, İrana, o cümlədən Ermənistana da sərf edir.

Cənab Prezident İlham Əliyev bir neçə dəfə Paşinyanı “Sorosun uşağı” adlandırıb. Bu məsələdə İran düşməninin adı səslənir, çünki ölkə üçün əsas təhlükə ABŞ-dır. Kimin hansı mövqeyi tutması aydındır. Azərbaycan Ordusu vəziyyəti axarına qoydu və bununla da İrana arzuladığı sabitliyi bəxş etdi. Beləliklə, region ölkələrinin iqtisadi və siyasi inteqrasiyası inkişaf etməyə başladı.

İran sevinməlidir ki, Zaqafqaziya sabit sülh şansını qazanıb, Qərbin alətləri ləğv edilib”, - deyə professor qeyd edib.

Onun sözlərinə görə, İran-Azərbaycan sərhədində vəziyyətin gərginləşməsi İranı Qərbin tələsinə ata bilər:

“Regional ölkələrdə yaranan xaos mütləq ki, 3-cü dövlətləri cəlb edəcək. Çünki bu yolla onlar regiona müdaxilə etmək imkanı əldə edəcəklər. Münaqişə zamanı hər iki tərəf zəifləyir və bu da həmin ölkələr üçün üstünlükdür. İstənilən halda, zəif Azərbaycan və zəif İran kifayət qədər əlverişli mənzərədir. Ona görə də Qərbin tələsinə düşmək olmaz!

Tehran bir şeyi başa düşməlidir: Azərbaycanın ərazi bütövlüyü İranın təhlükəsizliyinin qarantıdır. Sərhəddəki vəziyyət də sabitliyin pozulmasına gətirib çıxara bilər. Bu da Amerika planları üçün yaşıl işıqdır".

Ekspert qeyd edib ki, İran öz mənfi niyyətlərindən əl çəkməli, Azərbaycan-Türkiyə əməkdaşlığının mahiyyətini anlamalıdır:

“İran başa düşməlidir ki, Ankara ilə Bakı arasında hərbi-iqtisadi və siyasi əməkdaşlıq bu ölkələrin milli təhlükəsizliyini qorumaq üçün yaradılıb. Əməkdaşlığın ekspansionist məqsədləri yoxdur, hansısa ərazilərin ələ keçirilməsinə yönəlməyib. Bu ölkələr milli maraqlar uğrunda mübarizə apararkən İranın maraqlarını da müdafiə edirlər, çünki bu ittifaq Qərbin regiona müdaxiləsinə qarşıdır.

Bir məqsədimiz var. O da Qərb ölkələrinin regional məsələlərə qarışmasını qarşısını almaq. Məhz buna görə belə əməkdaşlıq Tehranı sevindirməlidir".

“Əgər biz obyektiv maraqlarımızın tamamilə üst-üstə düşdüyünü anlayırıqsa, onda ölkələrimiz arasındakı anlaşılmazlığı aradan qaldıra bilərik. Qərbin müdaxiləsinə qarşı səylərimizi birləşdirsək, onda regiondakı istənilən problemi aradan qaldıracağıq.

Hesab edirəm ki, İlham Əliyev və Rəcəb Tayyib Ərdoğan tərəfindən Türkiyə, Rusiya, İran, Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstanın daxil olduğu "3+3" platformasını təklif edilməsi çox əhəmiyyətlidir. Platforma vasitəsilə bu cür problemləri müzakirə edə və tez həll edə bilərik. Türkiyə isə Bakı və Tehran arasında konstruktiv rol oynaya bilər. Biz bu platformanın yaradılmasını tezləşdirsək, daha asan olacaq”, - həmsöhbətimiz əlavə edib.

O, həmçinin İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahianın Moskvaya dünənki səfəri mövzusuna da toxunub:

“Hesab edirəm ki, Lavrovun İranın xarici işlər naziri ilə Moskvadakı görüşü də bu məsələdə mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Lavrov iranlı həmkarı ilə “3+3” platformasının yaradılması təşəbbüsünü müzakirə edib, İran tərəfi isə Lavrovun sözlərinə müsbət münasibət bildirib. Tehran tezliklə bu platformanın yaradılması ilə bağlı niyyətlərini ortaya qoymalıdır. Əminəm ki, Bakı, Ankara və Moskva artıq startdadır”.

“Azərbaycanın İsraildə səfirliyinin açılması gündəmdədir”.

Bunu Modern.az-a Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin rəhbəri Fərid Şəfiyev deyib.

Məsələnin çoxdan müzakirə olunduğunu diqqətə çatdıran F. Şəfiyevin özü də İsraildə səfirlik təsis edilməsinin tərəfdarı olduğunu bildirib:

“Lakin Azərbaycan rəhbərliyi bu prosesə pillə-pillə yanaşır. Hazırda ölkəmizin İsraildə ticarət nümayəndəliyi var. Ümumiyyətlə, Azərbaycanın İsraildə səfirliyinin təsis edilməsini İranla bağlamaq düzgün deyil. Bizim öz prioritetlərimiz var. Bu məsələdə İrandan daha vacib elementlər var. İsraillə münasibətlərimiz, əlaqələrimiz daha önəmlidir”.

O qeyd edib ki, son zamanlar İsrailin ərəb ölkələrilə olan diplomatik əlaqələri daha çox gündəmdədir:

“İsrailin Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində, Mərakeşdə səfirlikləri açıldı və Omanda da açılacağı haqqında müzakirələr var. Ona görə, gələcəkdə Azərbaycan İsraildə səfirlik açacaq. Bunun zamanlaması isə qeyd etdiyim kimi İranla bağlı deyil, tamamilə Azərbaycanın öz prioritetlərindən asılıdır”.

Azərbaycanda fəaliyyət göstərən siyasi partiya rəhbərlərinin Şuşa şəhərinə səfəri başlayıb.

Avrasiya.net-in xəbərinə görə, onları Prezident Administrasiyasının Siyasi partiyalar və qanunvericilik hakimiyyəti ilə əlaqələr şöbəsinin müdiri Ədalət Vəliyev müşayiət edir.

Səfərdə ölkənin əksər siyasi partiyalarının sədrləri və rəsmiləri iştirak edirlər.

“2018-ci ildə Qarabağla bağlı danışıqlar prosesinin məzmununu açıqlaya və 7 rayonu Azərbaycana qaytarmaq məcburiyyətində olduğumuz məqama çatdığmızı bildirə bilərdim”.

Avrasiya.net xəbər verir ki, bunu baş nazir Nikol Paşinyan Ermənistan parlamentinin iclasında müxalif "Ermənistan" blokundan olan deputat Aqnesa Xamoyanın sualını cavablandırarkən deyib.

Onun sözlərinə görə, azərbaycanlılar Dağlıq Qarabağın digər yaşayış məntəqələrinə olduğu kimi, Şuşaya da qayıtmalı idilər.

“Bunu niyə etmədim? Çünki danışıqlar prosesinin məzmununun açıqlanması beynəlxalq qalmaqala və onsuz da gərgin vəziyyətin daha da pisləşməsinə səbəb olardı. İkincisi, belə bir təəssürat yarana bilərdi ki, mən ən qısa zamanda mübarizədən imtina etmək üçün bir bəhanə axtarıram ", - Paşinyan bildirib.

Hökumət başçısının fikrincə, vəziyyətin bu cür inkişafı halında nəticələr daha da acınacaqlı ola bilərdi.

İraqın “Afkarhura.com” saytı Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyinin sədri Fuad Hüseynzadənin “Ermənistan ordusunun Gəncədə törətdiyi müharibə cinayətləri” sərlövhəli məqaləsini yayıb.

Avrasiya.net xəbər verir ki, məqalədə Vətən müharibəsinin davam etdiyi müddətdə, 2020-ci il sentyabrın 27-dən noyabrın 10-na qədər Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən azərbaycanlı dinc əhalinin sıx yaşadığı rayon və şəhərlərin ərazisinə 30 minə yaxın mərmi və 227 raketin atıldığı qeyd olunur.

Vurğulanıb ki, düşmənin silahlı birləşmələrinin Azərbaycanın müxtəlif ərazilərində, heç bir hərbi obyektlər olmayan yaşayış məhəllələrində dinc əhalini atəşə tutması nəticəsində 12 azyaşlı və 27 qadın olmaqla 93 nəfər qətlə yetirilib, 50 azyaşlı və 101 qadın olmaqla 454 nəfər müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri alıb.

Yazıda Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin təşkilatçılığı ilə 2021-ci il oktyabrın 3-də bir sıra QHT təmsilçilərinin Gəncə şəhərinə səfəri barədə məlumat verilib, mülki əhaliyə qarşı törədilən hərbi cinayətlərin mənzərəsi ilə tanış olmaq imkanı yaradılıb: “Səfərdə əsasən insan hüquqlarının müdafiəsi, habelə uşaq və qadın hüquqlarının qorunması istiqamətində fəal olan 100-ə yaxın QHT təmsilçisi iştirak edib. İlk öncə Ermənistanın hərbi cinayətləri ilə tanış olan qonaqlara məlumat verilib ki, işğalçı Ermənistanın silahlı qüvvələri beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərini, 1949-cu il Cenevrə Konvensiyalarını və onların Əlavə Protokollarını pozaraq Azərbaycanın dinc əhalisini qəsdən hədəfə almaqla yaşayış məntəqələrini ağır artilleriya silahları ilə atəşə tutub. Döyüş meydanında məğlubiyyətə uğrayan Ermənistan ordusunun Gəncədə törətdiyi müharibə cinayətləri nəticəsində aralarında uşaq, qadın və yaşlıların da olduğu 26 nəfər həlak olub, 175 nəfər yaralanıb, çoxsaylı mülki infrastruktur obyektlərinə və nəqliyyat vasitələrinə külli miqdarda ziyan dəyib. QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyinin Müşahidə Şurasının sədr müavini, Prezident Administrasiyasının məsul əməkdaşı Vüsal Quliyev bildirib ki, Ermənistanın raket zərbələri nəticəsində Gəncədə, Bərdədə, habelə digər şəhər və kəndlərimizdə törətdiyi terror aktlarına, faciəyə hələ də beynəlxalq qurumlar tərəfindən siyasi və hüquqi qiymət verilməyib”.

Məqalədə bildirilib ki, səfər çərçivəsində keçirilən konfransda QHT-lər tərəfindən Ermənistanın siyasi və hərbi rəhbərliyinin bir il öncə Gəncədə insanlıq əleyhinə törətdiyi cinayətlərlə bağlı beynəlxalq təşkilatlara, hüquq-müdafiə təşkilatlarına, QHT-lərə, media təmsilçilərinə, parlament üzvlərinə və hökumətlərə müraciətin qəbul olunduğu vurğulanır:

“Azərbaycan dövlətinin məqsədi regionda sülhün və ardıcıl sabitliyin təmin olunmasıdır. Məhz buna görədir ki, Azərbaycan Respublikası hər zaman müharibəyə qarşı olub və bu münaqişənin də həlli üçün sülh, danışıqlar yolunu seçməsinə baxmayaraq, işğalçı Ermənistan dövlətinin qeyri-konstruktiv mövqe göstərməsi, beynəlxalq hüququn normalarına açıq-aşkar hörmətsizlik nümayiş etdirdi. Diplomatik danışıqlar prosesinin sonuncu limiti tükənəndən sonra Azərbaycan öz ərazi bütövlüyünü alternativ yolla bərpa etməyə qadir olduğunu bir daha göstərdi. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin cəbhədə əldə etdiyi şanlı Zəfər bunun bariz nümunəsi oldu”.

Hidayət Xuduş oğlu Orucov Azərbaycan Respublikasının Qırğız Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri vəzifəsindən geri çağırılıb.

Avrasiya.net xəbər verir ki, Prezident İlham Əliyev bununla bağlı sərəncam imzalayıb.

Qeyd edək ki, 77 yaşlı Hidayət Orucov1992-2006-cı illərdə Dövlət müşaviri işləyib. 2006-2012-ci illərdə ildə Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri vəzifəsini tutub.

Ona 27 dekabr 2012-ci ildə Azərbaycan Respublikasının fövqəladə və səlahiyyətli səfiri diplomatik rütbəsi verilib. Elə həmin gün Azərbaycan Respublikasının Qırğız Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri təyin edilib.