Rusiya məhvindən niyə geriyə qayıda bilmir?
Vüqar Dadaşov: “Rusiya nəinki gücünü, imicini itirib və ən əsası Putin hakimiyyəti başını itirib”
Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) mayın 15-də Moskvada keçirilən sammitində təşkilatdan narazılıq edib.
Xatırladaq ki, Paşinyan çıxışında KTMT-nin 44 günlük müharibədə Ermənistanın gözləntilərini doğrultmadığını bildirib.
O, KTMT-nin təşkilatın Kollektiv Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən təsdiqlənən 2010-cu il 10 dekabr tarixli böhranlı vəziyyətlərə reaksiya barədə sənədə uyğun hərəkət etmədiyini vurğulayıb: “Təəssüf ki, təşkilat Ermənistan Respublikasının gözlədiyimi kimi, reaksiya vermədi”.
Paşinyan uzun müddət Ermənistanın KTMT-yə üzv olan ölkələr tərəfindən Azərbaycana silah satışı ilə bağlı məsələni də qaldırdıqlarını əlavə edib: “Düzünü desək, KTMT-yə üzv ölkələrin 2020-ci ildə 44 günlük müharibə zamanı və müharibədən sonrakı dövrdə reaksiyaları Ermənistanı və erməni xalqına çox da şad etmədi”.
Bununla belə, Paşinyan Rusiya Prezidenti Vladimir Putin İkinci Qarabağ müharibəsinin dayandırılmasında oynadığı rolu qeyd edib. O, Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan liderlərinin 9 noyabr 2020-ci il, 11 yanvar və 26 noyabr 2021-ci il üçtərəfli bəyanatlarına ölkəsinin sadiq olduğunu təsdiqləyib.
Beləliklə, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan KTMT-nin budəfəki sammitində də gülünc vəziyyətə düşüb.
Bundan başqa erməni liderin çıxışı xüsusən qeyri-səlis, həmçinin bir qədər çəkingən nitqi ilə diqqət çəkib.
Bundan əlavə KTMT-yə sədrlik edən Ermənistanın liderinin iclasda sədr kimi davranmaq cəhdi də maraqlı görüntülər ortaya qoyub. Yayılan kadrlarda KTMT liderlərinin N.Paşinyanı heç də sədr kimi qəbul etmədiyi aydın müşahidə olunur.
Hər halda bunu anlayan erməni lider də sammitə “sədrlik” etdiyini xatırlatmaq zərurəti hiss edib.
Politoloq Vüqar Dadaşov “Xalq Cəbhəsi”nə açıqlamasında bildirib ki, Moskvada keçirilən Ermənistan, Belarus, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Rusiya və Tacikistanın daxil olduğu Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) 30 illik yubiley toplantısı müəyyən mənada Putinin növbəti acizliyi ilə müşahidə edilib. Toplantıda çıxış edən Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyanın açıqlamaları Azərbaycana qarşı giley və şikayət xarakterli olsa da ünvan əslində Rusiya və Putin idi.
Paşinyanın çıxışında əsas iki məqam: “Bildiyiniz kimi, keçən il məhz bu günlər Azərbaycan qoşunları Ermənistanın “suveren” ərazilərinə müdaxilə edib. Və Ermənistan təşkilatın böhranlı vəziyyətlərdə münasibət göstərməsi haqqında 10 dekabr 2020-cu il tarixli qaydalarına uyğun olaraq, mexanizmlərini işə salmaq xahişi ilə KTMT-yə müraciət etmişdi. Lakin, təəssüf, deyə bilmərik ki, təşkilat Ermənistan Respublikasının gözlədiyi kimi reaksiya verdi” və “Biz KTMT-yə üzv ölkələrin Ermənistana dost olmayan ölkəyə silah satışına reaksiyanı uzun müddət gözləmişik. O silah ki, Ermənistana, erməni xalqına qarşı istifadə olunub. Bu da problemdir.
Və, sözün doğrusu, KTMT üzvü ölkələrinin 44 günlük müharibə ərzində reaksiyası Ermənistan Respublikası, ümumiyyətlə, erməni xalqı çox da sevindirmədi” fikirləri əslində Azərbaycan dövlətinin gücünün və iradəsinin etirafı kimi, həm də Rusiyanın acizliyi ilə öhdəliklərinə etinasız yanaşmasının səsləndirilməsi idi:
“Ancaq, yada salsaq ki, Paşinyan 44 günlük müharibədə Rusiyanın Ermənistan qarşısında öhdəliklərini yerinə yetirdiyini dəfələrlə rəsmi şəkildə elan edib. Həmçinin Rusiya prezidenti və dövlət rəsmiləri də Ermənistana hər cür yardım edildiyin bildirib. Nəzərə alsaq ki, Rusiya KTMT evciyini qurucusu və sahibidir, bu halda Paşinyanın çıxışının hədəfi Rusiyanın təklif etdiyi layihələrin formallığı və əhəmiyyətsizliyinin qabardılmasıdır. Bəllidir ki, Paşinyanın çıxış və açıqlamaları Azərbaycan üçün heç bir çəkiyə malik deyil, deməli Paşinyanın giley və narazılığı Rusiyanın patronajında olan proyektlərin dəyərsizliyini nümayiş etdirmək və Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı (KTMT), Avrasiya İqtisadi İttifaqı (Aİİ), Avrasiya Gömrük İttifaqı (AGİ) kimi, Rusiyanın sahib olduğu layihələrin ölü təşkilat olduğuna açıq eyhamdır”.
V.Dadaşov onu da deyib ki, digər tərəfdən, Paşinyanın incikli çıxışı həm də Rusiyanın İrəvanda təşkil etdiyi və dəstəklədiyi onun əleyhinə keçirilən etirazlara narazılığının səbəbidir: “Moskvada KTMT toplantısının ən maraqlı hissəsi isə Vladimir Putinin keçmiş SSRİ ölkələrinin əksəriyyətinin daxil olduğu Müstəqil Dövlətlər Birliyinin (MDB) Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatında (KTMT) müşahidəçi statusunun verilməsi ilə bağlı təklifidir. Təklif absurd və qeyri ciddiliyi ilə son zamanlar Putinin adekvat düşünmə qabiliyyətinə olan şübhələri artırır. Bu məsələnin bir tərəfidir. Digər tərəfdən isə Putinin sözügedən təklifinin özü onun sübutudur ki, artıq Rusiyanın MDB ölkələrinə təsir imkanları əhəmiyyətli dərəcədə azalıb və KTMT-na üzvü olmayan MDB ölkələrini ayrı-ayrılıqda təşkilata gətirməyə gücü çatmır.
Ancaq maraqlısı da odur ki, Rusiya heç bir məntiqə uyğun olmayan öz dağıdıcı siyasətindən əl çəkmir. Əslində isə, indiki vəziyyətində yalançı səhnə tədbirlərindən, layihələrindən əl çəkməlidir və həqiqətin gözünə dik baxmalıdır. Həqiqət isə budur ki, Rusiyanın məhv olma prosesi işə düşüb və geriyə dönüşü mümkünsüzdür və yaxşı olardı ki, Rusiya, Putin özünü aldatmasın. Ukraynada biabırçı məğlubiyyətə düçar olan Rusiya anlamlıdır ki, Ukrayna ordusu artıq Ukrayna-Rusiya dövlət sərhədinə çıxıb və Ukrayna bütün döyüş xətti boyunca geniş əks hücuma hazırlaşır. Eyni fikri ABŞ-ın Avropadakı qüvvələrinin keçmiş komandanı Ben Hoces CNN telekanalına müsahibəsində də səsləndirib. Qərb Rusiyanı illərlə hazırladığı “Ukrayna tələsi”ndən salamat buraxacağı heç mümkün görünmür. Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünün əsas səbəbi kimi NATO-nun Rusiya sərhədlərinə genişləndirilməsi planı idi. Artıq Rusiyanın hədə-qorxusundan nə çəkinən var, nə də həmin həddə-qorxuya reaksiya verən. İsveç və Finlandiya rəsmən NATO-ya üzvlük üçün müraciət etdi.
Sözsüz ki, bu proses Rusiyanın uduzduğunun göstəricisi və sübutudur. Baş verən qlobal geosiyasi axarda Rusiyanın MDB, KTMT kimi səhnələri heç anlaşılan deyil”.
Bu arada rus şairi Fyodor Tyutsevin 1866-cı ildə yazdığı şeirdən “Умо́м Росси́ю не поня́ть”, yəni “Rusiyanı ağlınla başa düşə bilməzsən” misraları sözün həqiqi mənasında lap yerinə düşür. Rusiyanın və Putin hakimiyyətinin siyasətinin məntiqə uyğunluğu yoxdur və görünən də odur ki, Rusiya nəinki gücünü, imicini itirib və ən əsası Putin hakimiyyəti başını itirib: “Sözsüz ki, psixoloji baxımdan Rusiyanın “ovçu” yox, “ov” mövqeyi adekvat qərarlar qəbul etməyə imkan vermir.
Rusiyanın davranışları və yürütdüyü siyasət Putinin dəfələrlə səsləndirdiyi “Əgər dünyada Rusiya yoxdursa, belə bir dünya bizə niyə lazımdır?” tezisinin yaranması səbəbini izah edir. Rusiyanın dövlət siyasəti, Putinin qeyri-adekvat davranışları səbəblərinin müəyyən qədər də olsa ABŞ-ın keçmiş prezidenti Barak Obama “Vəd edilmiş torpaqlar” adlı kitabında Putini “əlində nüvə silahı və “veto” hüququ olan küçə banditi” kimi xarakterizə edib.
Rusiyanın hansı tədbir, layihə, proyekt təklif etməsindən asılı olmayaraq heç bir xalq, dövlət ona maraqlı deyil, çünki Rusiya dövləti və ələlxüsus da ruslar xalq olaraq işğalçılıq, şovinist, imperialist hisslisinin quludur və ruslar da bu qənaəti çox yaxşı anlayır və özləri də bilirlər ki, onların heç bir səmimi dostu, müttəfiqi yoxdur. Elə ona görə də rusların milli kimliyini göstərən və saxlayan bir məsəli var: “Rusiyanın ordusundan və donanmasından başqa müttəfiqi yoxdur”.
Azərbaycanın möhtəşəm qələbəsi ilə başa çatan 44 günlük müharibə, Rusiya- Ukrayna müharibəsi, “Moskva” kreyseri göstərir ki, indi Rusiyanın nə ordusu var, nə də donanması. Deməli Rusiya da yoxdur...”
