Rusiya və ABŞ: Müttəfiqlik illüziyası

Qlobal güc dinamikası dəyişməkdə davam etdikcə, Rusiya və ABŞ arasında strateji müttəfiqlik ideyası getdikcə qeyri-real görünür. Dövri diplomatik danışıqlara baxmayaraq, əsas maraqların toqquşması və tarixi gərginlik hər hansı əməkdaşlığın ən yaxşı halda keçici olduğunu dəfələrlə sübut etdi. .

Bunu Avrasiya.net-ə beynəlxalq münasibətlər, qlobal ticarət, diplomatiya və davamlı inkişaf üzrə ixtisaslaşmış beynəlxalq tədqiqatçı
Hadia Safeer Çoudri deyib.

O, qeyd edib ki, ABŞ birtərəfliliyi: həqiqi tərəfdaşlığa maneədir:

"Rusiya Amerika birtərəfliliyinin necə işlədiyini öz təcrübəsindən keçirdi. Orta Mənzilli Nüvə Qüvvələri (INF) Müqaviləsi kimi silahlara nəzarət sazişlərinin iflası Vaşinqtonun öz maraqlarına xidmət etmədikdə öhdəliklərdən imtina etmək meylini göstərir. Eynilə, Rusiyaya qarşı tez-tez demokratiya və insan haqları bəhanəsi ilə tətbiq edilən iqtisadi sanksiyalar ABŞ-ın real niyyətini – əməkdaşlıqdan daha çox iqtisadi sıxışdırmağı ifşa edir.

Bu hərəkətlər həqiqi ittifaqları təşviq etməkdənsə, ABŞ-ın qlobal üstünlüyünü saxlamaq üçün daha geniş strategiyanı əks etdirir. Vaşinqtonun Moskvaya bərabərhüquqlu tərəfdaş kimi yanaşacağına dair istənilən gözlənti sadəlövhlükdür. Tarix göstərir ki, ABŞ digər ölkələrlə yalnız öz gündəminə fayda verdikdə, iştirak edənlərin uzunmüddətli maraqlarına məhəl qoymadan əlaqə qurur".

Onun sözlərinə görə, Rusiya-ABŞ-ın ürəyində bölünmə geosiyasi, iqtisadi və təhlükəsizlik sahələrində əsaslı maraqların toqquşmasıdır:

"ABŞ uzun müddətdir ki, ənənəvi olaraq Rusiyanın maraq dairəsində olan regionlarda, xüsusilə Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiyada öz təsirini genişləndirməyə çalışır. NATO-nun genişlənməsi, ABŞ-ın Ukraynaya hərbi yardımı və postsovet ölkələrinə müdaxiləsi Vaşinqtonun Rusiyaya tərəfdaş kimi yox, geosiyasi rəqib kimi baxdığının əyani göstəricisidir.

Rusiya isə kənar müdaxilə olmadan regional sabitliyi və suverenliyi qoruyub saxlamağı hədəfləyir. ABŞ ilə istənilən ittifaq Moskvadan əsas təhlükəsizlik məsələlərində güzəştə getməsini tələb edəcək - bu, onun milli maraqlarına və geosiyasi strategiyasına xələl gətirəcək.

İqtisadi cəbhədə Vaşinqton ritorika ilə azad ticarəti təşviq edərkən, onun hərəkətləri fərqli bir hekayədən xəbər verir. ABŞ iqtisadi siyasətləri silahlandırır, sanksiyalardan və ticarət məhdudiyyətlərindən məcburiyyət vasitəsi kimi istifadə edir. Rusiya enerji sanksiyaları və maliyyə məhdudiyyətləri vasitəsilə iqtisadi təzyiqlə üzləşib və bu, onun iqtisadi artımını sarsıtmaq və qlobal təsirini azaltmaq məqsədi daşıyır.

Üstəlik, Amerikanın enerji siyasəti Rusiyanın qlobal enerji bazarında hökmranlığına qarşı yönəlib. ABŞ Rusiyanın aparıcı qaz tədarükçüsü kimi mövqeyini sarsıtmaq üçün Avropaya LNG ixracını fəal şəkildə həyata keçirir. Belə iqtisadi müharibə göstərir ki, hər hansı ehtimal edilən ittifaq əməliyyat xarakterli və qısamüddətli olacaq.

Təhlükəsizlik nöqteyi-nəzərindən Amerika hərbi müdaxilələri və müttəfiqlikləri strateji olaraq Rusiya ilə əməkdaşlıq etməkdənsə, onu cilovlamaq üçün nəzərdə tutulub. ABŞ hərbi bazalarının Avropa, Asiya və Yaxın Şərqdə davamlı mövcudluğu əməkdaşlığa açıq olmaqdan daha çox təcavüzkar məhdudlaşdırma siyasətini əks etdirir. Bu arada Vaşinqton nüvə arsenalını modernləşdirməyə və silahlara nəzarət sazişlərindən çıxmağa davam edərək strateji qeyri-sabitlik ehtimalını artırır. Tarix dəfələrlə sübut edib ki, Vaşinqton öz təhlükəsizliyini özünün müttəfiqləri adlandırdığı ölkələr hesabına prioritetləşdirir".

Tədqiqatçı tarixdən dərslərə də nəzər salıb. Qeyd edib ki, Rusiyanın ABŞ ilə təcrübəsi münasibətlərə skeptisizmlə yanaşmaq üçün kifayət qədər əsas verir. Soyuq Müharibə gərginliyindən tutmuş postsovet dövründə pozulmuş vədlərə qədər, tarix Amerikanın ikiüzlülüyünün nümunələri ilə doludur:

"NATO-nun genişlənməsinin pozulmuş vədi: 1990-cı illərin əvvəllərində ABŞ rəsmiləri Rusiyanı NATO-nun şərqə doğru genişlənməyəcəyinə inandırdılar. Bununla belə, NATO o vaxtdan bəri bir çox keçmiş Sovet respublikalarını birləşdirir və keçmiş zəmanətlərə məhəl qoymadan Rusiya sərhədlərinə yaxınlaşmağa davam edir.

Sanksiyalar və iqtisadi müharibə: Hətta diplomatik fəaliyyət dövründə də ABŞ Rusiyaya qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə davam edir. 2014-cü il Ukrayna böhranı Vaşinqtonun iqtisadi təcavüzünü daha da gücləndirdi və siyasi dialoqun ədalətli rəftara bərabər olmadığını sübut etdi.

Rejimin dəyişikliyi və siyasi müdaxilə: ABŞ-ın demokratiyanın təşviqi adı altında digər xalqların daxili işlərinə qarışmasının uzun tarixi var. Postsovet dövlətlərindəki rəngli inqilablardan tutmuş, Yaxın Şərqə birbaşa hərbi müdaxilələrə qədər Vaşinqtonun təcrübəsi göstərir ki, onunla hər hansı tərəfdaşlıq zəncirli olacaq.

Bu tarixi dərslər ABŞ-a etibarlı tərəfdaş kimi etibar etməyin təhlükəli illüziya olduğu reallığını gücləndirir. Bunun əvəzində Rusiya suverenlik, çoxqütblü əməkdaşlığa və strateji muxtariyyətə üstünlük verən xarici siyasət yürütməlidir.

Rusiya ABŞ ilə qeyri-real əməkdaşlıq gözləntilərini dolandırmaq əvəzinə, qarşılıqlı maraqlara və suverenliyə hörmət edən dövlətlərlə əlaqələri gücləndirməyə davam etməlidir".

Hadia Safeer Çoudri BRİKS və Avrasiya Alyanslarına da toxunub.

Deyib ki, BRICS ölkələri (Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin və Cənubi Afrika) və Avrasiya İqtisadi Birliyi Qərbin təsirindən asılı olmayaraq iqtisadi artım və geosiyasi sabitlik üçün platformalar təmin edir:

"Enerji və Müdafiə Əməkdaşlığının Gücləndirilməsi: Rusiyanın enerji dominantlığından Asiya, Afrika və Yaxın Şərq ölkələri ilə davamlı tərəfdaşlıqlar qurmaq, uzunmüddətli iqtisadi və təhlükəsizlik faydaları təmin etmək üçün istifadə edilməlidir".