Üçtərəfli Zirvə görüşü: Regional inkişafa yeni töhfə
Azərbaycan Respublikasının Prezident cənab İlham Əliyevin 14 dekabr 2022-ci il tarixində Türkmənistanda təşkil olunmuş Üçtərəfli Zirvə Görüşündə iştirak etmək üçün bu ölkəyə səfərə gəlmişdir. Böyük hörmət və ehtiramla qarşılanan İlham Əliyev Zirvə toplantısında çıxışı zamanı bəzi məqamları xüsusi vurğulamışdır.
Bu üçtərəfli əməkdaşlığın önəmini vurğulayan cənab Prezident bildirdi ki, Azərbaycan, Türkiyə və Türkmənistan bir-biri ilə etnik, dini-mədəni köklər və ortaq mənəvi dəyərlər ilə sıx bağlıdır. Tarixi bağlar üzərində qurulmuş münasibətlərimiz ölkələrimiz arasında iqtisadiyyat, ticarət, nəqliyyat-logistika və digər sahələrdə əməkdaşlığın inkişafı üçün imkanlar yaradır.
Siyasi əlaqələrimiz də strateji əhəmiyyətə malikdir. Azərbaycanın həm Türkiyə, həm də Türkmənistanla siyasi əlaqələri yüksək səviyyədədir. Türkiyə ilə keçən il imzaladığımız Şuşa Bəyannaməsi münasibətlərimizi strateji müttəfiqlik səviyyəsinə çatdırmışdır. 2017-ci ildə Azərbaycan ilə Türkmənistan arasında strateji tərəfdaşlıq haqqında Bəyannamə imzalanmışdır.
İlham Əliyev həmçinin bildirdi ki, beynəlxalq təşkilatlarda beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən BMT, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, Türk Dövlətləri Təşkilatı, ATƏT və digər təsisatlar çərçivəsində ölkələrimiz bir-birinə qarşılıqlı dəstək göstərir və əməkdaşlıq edir.
2022-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycanın Türkiyə ilə ticarət dövriyyəsi 45 faiz artaraq 5 milyard dollara çatmışdır. Azərbaycandan Türkiyə iqtisadiyyatına 20 milyard dollara yaxın, Türkiyədən Azərbaycan iqtisadiyyatına isə 14 milyard dollara yaxın sərmayə yatırılmışdır. Bu il Türkmənistan ilə ticarət dövriyyəsi 5 dəfə artmışdır. Bu da iqtisadi əməkdaşlığın yüksək göstəricisidir.
Ölkələrimiz nəqliyyat-logistika sahəsində böyük uğurlara imza atmışdır. Ölkələrimiz tərəfindən bir çox layihələr icra edilmişdir ki, bunlar da öz növbəsində nəqliyyat bağlantıları sahəsində əməkdaşlıq üçün yeni imkanlar açır. Hər üç ölkədə bu sahəyə qoyulan sərmayələr yeni, müasir infrastrukturun yaradılmasına xidmət etmişdir.
Ölkəmizin vacib tranzit ölkəsi kimi səciyyələndirən cənab İlham Əliye qeyd etmişdir ki, Azərbaycan Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizlərinin fəal iştirakçısıdır və öz ərazisində dəmir yolu, avtomobil nəqliyyatı və hava nəqliyyatı ilə bağlı olan bütün əsas layihələri icra etmişdir. 2022-ci ilin ilk 10 ayında Azərbaycan ərazisindən keçən ümumi tranzit daşımalarının həcmi ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 80 faizdən çox artmışdır.
Zəngəzur dəhlizində işlər 2024-cü ildə tamamlanması ilə və yeni nəqliyyat dəhlizi yaranacaq. Bu isə əlbəttə çox önəmli məsələdir və bir çox ölkələr üçün çox sərfəlidir.
Ilkəmizin loqistika və digər nəqliyat sahəsində dinamik inkişafı vurğulayan dövlət başçısı bildirdi ki, Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı ildə 15 milyon ton yükaşırma qabiliyyətinə malikdir və bu həcmin 25 milyon tona çatdırılması üçün vəsaitin ayrılması nəzərdə tutulur. Keçən il Xəzər dənizi sahilində yerləşən Ələt Azad İqtisadi Zonasının təməli qoyuldu və orada artıq ilk rezidentlər yerləşir. Azərbaycan 50-dən çox yük gəmisi ilə Xəzər dənizində ən böyük ticarət donanmasına malikdir. 2013-cü ildə istismara verilmiş Bakı gəmiqayırma zavodu hazırda tam gücü ilə işləyir.
Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun inkişafına əlavə 100 milyon dollardan çox sərmayə qoyulacaq və onun ötürücülük qabiliyyəti hazırkı 1 milyondan 5 milyon tona çatdırılacaq.
Bu gün Azərbaycan hava yük donanması 18 yük təyyarəsi ilə ən böyük mülki hava yük donanmalarından biridir. Növbəti 10 il ərzində yük donanmamıza daha 9 təyyarənin əlavə edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Hazırda Azərbaycanda 8 beynəlxalq hava limanı fəaliyyət göstərir. İşğaldan azad olunmuş Laçında ölkəmizin sayca 9-cu beynəlxalq hava limanının 2024-cü ildə açılması nəzərdə tutulub.
Cənab Prezidentin vurğuladığı əsas məqamlardan biri də Azərbaycanın Qarabağ torpaqlarını düşmən işğalından azad etməsi oldu. 2020-ci ilin sonunda 44 günlük Vətən müharibəsində əldə olunmuş Zəfər nəticəsində torpaqlarımız Ermənistanın 30 illik işğalından azad edildi. Qarabağ münaqişəsi həll edildi və bu Qələbə regionda yeni nəqliyyat-kommunikasiya layihələri üçün əlverişli imkan yaratdı.
Əlbəttə ki, bu üçtərəfli zirvə görüşü və orada imzalanan sənədlər Azərbaycan, Türkiyə, Türkmənistanla yanaş digər region olkələri üçün də əhəmiyyətliodir.
Səfər çərçivəsində rimzalanmış sənədlə:
“Ticari-iqtisadi əməkdaşlıq haqqında hökumətlərarası Saziş”;
“2023-2025-ci illər üzrə elm, təhsil və mədəniyyət sahələrində əməkdaşlığa dair hökumətlərarası Çərçivə Proqramı”;
“Gömrük əməkdaşlığına dair Birgə məşvərət komissiyasının yaradılması haqqında qarşılıqlı anlaşmaya dair Hökumətlərarası Memorandum”;
“Energetika sahəsində əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi ilə bağlı qarşılıqlı anlaşmaya dair Qurumlararası Memorandum”;
“Nəqliyyat sahəsində əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi ilə bağlı qarşılıqlı anlaşmaya dair Qurumlararası Memorandum”.
Rafiq İsayev
Xətai rayon İcra Hakimiyyəti Başçısının müavini
