Könüllülük - vətənpərvərlik məktəbi, xalqına, dövlətinə bağlılıq və xidmət örnəyidir

Diaspor fəaliyyətinə gənc könüllülərin cəlb edilməsi dövrün, zamanın tələbidir
II yazı

Könüllü, boş vaxtını könüllü işə həsr etmək istəyən və bunu tam məsuliyyəti ilə öhdəsinə götürmək iqtidarında olan hər kəs ola bilər. Bu gün könüllülük institutu dünyanın bir çox ölkəsində geniş yayılıb və cəmiyyətin inkişafı üçün getdikcə daha vacib mənbəyə çevrilir.

Kim könüllü ola bilər?

XX əsrin sonlarından bəri könüllülüklə daha çox gənclər maraqlanmağa başlayıblar.Təbii ki, bu fəaliyyətdən zövq almaqla yanaşı, gənclər həm də öz peşə və həyat təcrübələri üçün xeyli material toplayırlar. Bundan əlavə, könüllü fəallar gənclərlə bağlı layihələrdə, forumlarda və beynəlxalq tədbirlərdə iştirak etmək fürsəti əldə edirlər.

Dünya üzrə könüllülərin təcrübəsini nəzərdən keçirdkdə maraqlı məlumatlarla rastlaşmaq mümkündür. Məsələn, Fransada yetkinlərin 19% -i ömürlərində, ən azı, bir dəfə könüllü fəaliyyətinə qatılıb. Respondentlərin 46% -i başqalarına kömək etmək üçün daxilən qarşısıalınmaz istək hiss etdikləri üçün könüllü olduqlarını söyləyirlər.

Yaponiyada bu fəaliyyətə yetkinlərin 26%-i maraq göstərir. Onlar könüllülük fəaliyyətinin fərdi inkişaf və bütövlükdə cəmiyyət üçün çox faydalı olduğuna əmindirlər.
Almaniyada könüllülük həyat bilgisi və təcrübəsi qazanmaq üçün misilsiz fürsət hesab olunur. Hər üç almandan biri ayda 15 saatdan çox könüllülərin birliklərində, layihələrdə və özünə yardım qruplarında çalışır.

İrlandiyada əhalinin təxminən 33% -i könüllüdür. Könüllü işlərinə ayrılan ümumi vaxt, ildə 96.454 iş saatına bərabərdir.
Bu gün könüllü təşkilatlar dünyanın 80 ölkəsində mövcuddur və həmin ölkələrin hökumətləri könüllülər hərəkatını dəstəkləyir.

Azərbaycanda könüllülük hərəkatı

Azərbaycanda könüllülüyün tarixi kifayət qədər zəngindir və bu fəaliyyət bizim milli dəyərlərimizin, eyni zamanda, sülhsevər və bəşəri dəyərlərə nə qədər bağlı olduğumuzun ifadəsidir. XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəllərinə nəzər salsaq, bir sıra xeyriyyə cəmiyyətlərinin yarandığını və insanlarımızın burada könüllülük prinsipi ilə müəllim, tibb bacısı və digər sahələrdə çalışdığını görə bilərik. Ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonra isə ictimai-siyasi proseslərdə könüllülərin kifayət qədər rolu olub.

Azərbaycanda sözün müasir mənasında könüllülük 2009-cu ildə “Könüllülü fəaliyyəti haqqında” qanunun qəbulundan sonra ortaya çıxdı. Xatırladaq ki, MDB ölkələri arasında ilk dəfə belə bir qanun məhz Azərbaycanda qəbul edilib. Qəbul edildiyi gündən bəri Azərbaycanda könüllü birlikləri və təşkilatları çox fəal şəkildə inkişaf etməyə başlayıb.

Postsovet dövründə Azərbaycanda könüllülüyün qabaqcılları 1993-cü ildən – ictimai və siyasi sabitliyin tədricən bərpa olunmasından sonra demokratik dəyərlərin davamlı inkişafı, siyasi və iqtisadi islahatların təşviqi ilə bağlı işlər görməyə başlayan ictimai və qeyri-hökumət təşkilatları idi. Vətəndaş cəmiyyəti sürətlə və dinamik şəkildə inkişaf edir, nəticədə başqalarına kömək etmək, faydalı olmaq kimi istəklər formalaşır. Bu prosesə insanların könüllü şəkildə cəlb edilməsinə, onların təcrübəsindən yararlanmasına mühüm önəm verilib. Beləliklə, 1998-ci ildə Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyi, BMT İnkişaf Proqramı və BMT Könüllüləri Proqramının birgə layihəsi fəaliyyətə başlayıb. 1998-2000-ci illərdə bu proqramın nəticəsi olaraq ölkədə güclü könüllü komandası yaradılıb və könüllülük prinsiplərinin geniş auditoriyaya təbliğinə start verilib.
Azərbaycanda könüllülük fəaliyyətinin yeni inkişaf mərhələsində təkanverici rolu 2009-cu ildə Milli Məclisin qəbul etdiyi "Könüllü fəaliyyət haqqında” qanun oynayıb. 10 maddədən ibarət bu geniş və əsaslı qanunla Azərbaycanda könüllülük fəaliyyəti davamlı inkişaf yoluna qədəm qoyub. Bu qanuna görə, könüllülük əlillərə, qocalara, subaylara, aztəminatlı ailələrə, məcburi köçkünlərə, cəzaçəkmə müəssisələrindən azad edilmiş qaçqınlara, narkotik istifadə edənlərə, məişət zorakılığına məruz qalanlara yardımı önə çəkir.
Bu gün cəmiyyətin inkişafı üçün ən effektli vasitələrdən birinə çevrilən qeyri- hökumət təşkilatları könüllülüyü ön plana çəkiblər. 9 iyun 2009-cu il tarixli "Könüllü fəaliyyət haqqında" qanunun qəbulu bu fəaliyyətin tənzimlənməsinin zəruriliyinin həyata keçirilməsinin nəticəsi oldu və onun hüquqi əsasını yaradıb.

2013-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin (ASAN Xidmət) yanında aktiv və konstant könüllü təşkilat olan ASAN Könüllüləri Təşkilatı (AKT) yaradılıb.1 saylı “ASAN kommunal” mərkəzinin açılışında cənab Prezident İlham Əliyev könüllülərin “ASAN xidmət”dəki rolunu yüksək qiymətləndirib: “Əlbəttə ki, biz “ASAN xidmət”i könüllülər hərəkatından ayıra bilmərik. Bu da bir yenilikdir. “ASAN” yaranana qədər Azərbaycanda könüllülər hərəkatı olmamışdır. Biz könüllülər haqqında eşitmişdik. Ancaq: “könüllülər hərəkatı nədir?”- bunu bilmirdik. Bu gün artıq bu hərəkat Azərbaycanda yaşayır. Mənə verilən məlumata görə, 10 min gənc artıq könüllü kimi “ASAN xidmət” mərkəzlərində işləyib və bu insanların bir çoxu bu gün müxtəlif vəzifələrdə, müxtəlif işlərdə ölkəmizin gələcək inkişafı üçün çalışırlar”.

Nüşabə Hüseynova

Yazı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi ilə birgə keçirdiyi qrant müsabiqəsi üzrə qalib olmuş “Orta Asiya və Güney Qafqaz Söz Azadlığı Şəbəkəsi” İctimai Birliyinin (CASCFEN) "Gənc könüllülərin diaspor fəaliyyətində iştirakının təbliğ olunması" layihəsi çərçivəsində dərc olunub