İran nüvə silahı ilə cavab verəcək? - Rusiyadan baxış
Rusiyalı politoloq, beynəlxalq münaqişələr üzrə mütəxəssis və təhlükəsizlik üzrə ekspert Yevgeni Mixaylovun Axar.az-a müsahibəsi:
- Yaxın Şərqdə vəziyyət qızışır. İsrail və İrandan gələcəkdə hansı hərəkətləri gözləmək olar?
- Tehran Dəməşqdəki İran konsulluğuna hücuma cavab olaraq İsraili vurmaqla qanuni cavab verib. İndi İran tapşırığın tamamlandığını bəyan edib. Xalq gördü ki, dövlət güclüdür. Zərbə tarixdə ilk dəfə İranın özündən həyata keçirilib. İsrail cavab vəd edib. Cavab nə olacaq? Böyük sualdır. Çünki İsrail artıq dövlətlərdən xəbərdarlıq alıb ki, qeyri-adekvat cavab verərsə, o zaman heç kim İsraili dəstəkləməyə davam etməyəcək. Amerika isə yəhudi dövlətinin əsas sponsorudur.
- Hər şey diplomatik yolla həll olunacaq, yoxsa hərbi əməliyyat gözləniləndir?
- Çətin ki, indi hər şey diplomatik yolla həll olunsun. Bölgə bir doza “iltihab” aldı. İsrailin əvvəlki hərəkətləri ilə hələ də islam dövlətləri arasında böyük narazılıq yaradır. Xüsusilə HƏMAS-ın hücumuna cavab olaraq Qəzza zolağında mülki əhalinin məhv edilməsi fonunda. Ona görə də İranın bir mövqeyi var: Fələstin torpaqlarının işğalı qanunsuzdur, Qəzza sektorunda mülki əhalinin məhv edilməsi cinayətdir! Bunun fonunda İsraillə İran arasında münasibətlər ancaq qızışacaq. İsrailin cavabı hələ də gözlənilir. Netanyahuya hərbi əməliyyat lazımdır. Bu, onun hakimiyyəti saxlamaq üçün yeganə yoludur. O, güc nümayiş etdirməli, ölkə rəhbərliyində yer alan şahinlərin qarşısında özünü itirməməlidir.
- Hərbi əməliyyat baş verərsə, bu, Cənubi Qafqaza necə təsir edəcək?
- Hərbi əməliyyatlar baş verərsə, təbii ki, bu, bütün regiona təsir edəcək. İran İraq deyil, Yəmən deyil. Bu, səsdən sürətli raketlərə malik güclü dövlətdir. Nüvə potensialının olmaması fakt deyil. Çox güman ki, o, artıq mövcuddur. Eynən İsraildə olduğu kimi. Güclü alovlanma ola bilər. Heç kəs irimiqyaslı müharibədə maraqlı deyil - Rusiya da, Azərbaycan da, Türkiyə də. Onların buna ehtiyacı yoxdur. Ona görə də həm Moskvadan, həm Ankaradan, həm də digər ölkələrdən sakitləşdirici ritorika var.
- Bu müharibədə başqa hansı ölkələr iştirak edə bilər və niyə?
- Heç kim genişmiqyaslı münaqişə istəmir. Hələ də mühüm hədəflərə qarşı zərbələr mübadiləsi ola bilər. Amma nüvə silahından istifadə ilə genişmiqyaslı qarşıdurma olarsa, bu, region üçün fəlakət olacaq. Bunda maraqlı olmayan ölkələr problemi diplomatik yolla həll etmək üçün güclərini birləşdirməlidir. Əgər vəziyyət alovlanarsa, məncə, müsəlman dünyası bölgədəki yeganə gərginlik mənbəyini - İsraili aradan qaldırmaq üçün birləşəcək. Yəhudi dövləti bunu çox gözəl anlayır. İranın zərbəsi İsrailin artıq regionda dominant olmadığını nümayiş etdirdi. İsrailin bölgədəki hegemonluğunun əsas rəqibi və dağıdıcısı İrandır. Burada kimin kimə, necə dəstək verəcəyini görəcəyik. Çünki bəzi ərəb dövlətləri ABŞ-dan, bəziləri isə İrandan asılıdır. Amma vəziyyət alovlanarsa, o zaman dövlətlərin bu ölkələri dəstəkləməyə vaxtı olmayacaq.
