Qızılın qiymətində yeni rekord - Bahalaşma hansı həddə qədər davam edəcək?

Aprelin 1-də dünya bazarında qızılın qiyməti növbəti dəfə tarixi rekord vurub.

Belə ki, London Əmtəə Birjasında qiymətli metalın bir unsiyası 3 150 ABŞ dollarına qədər bahalaşıb.

Hazırda isə qiymət 3 130-3 145 ABŞ dolları arasında dəyişir. Konkret olaraq 999,9 əyar qızılın 1 qramının qiyməti 101 ABŞ dolları (təxminən 171 manat), 750 əyar qızılın 1 qramının qiyməti 76 ABŞ dolları (təxminən 130 manat), 585 əyar qızılın 1 qramının qiyməti isə 59 ABŞ dolları (təxminən 100 manat) təşkil edir.

“Report” “sarı metal”ın qiymətlərindəki son artım, bunun səbəbləri, onun dünya və Azərbaycan bazarına təsiri barədə “Azərbaycan Zərgərlər Assosiasiyası”nın İdarə Heyətinin sədrinin müavini, “Qiymətli metallar və qiymətli daşlar” standartlaşdırma üzrə Texniki Komitənin sədri Rövşən Əmircanovla söhbətləşib.

ABŞ-nin tarifləri, qlobal ticarət müharibəsi

Onun sözlərinə görə, bahalaşmanın arxasında bir çox iqtisadi və geosiyasi amillər dayanır: “ABŞ-də tətbiq edilən yeni tariflər və qlobal ticarət müharibəsinin daha da kəskinləşməsinə dair narahatlıqlar qızıl bazarını ciddi şəkildə təsirləndirib. Donald Tramp hökumətinin tariflərdə etdiyi dəyişikliklər, qlobal ticarət müharibəsinin genişlənməsi bir çox bazarlara olduğu kimi, qızıl bazarına da əhəmiyyətli dərəcədə təsir edib. Nəticədə xüsusən son 2 ayda qızılın qiymətində nəzərəçarpan artım müşahidə olunub. Bu da investorları təhlükəsiz aktivlərə, xüsusilə qızıla yönəldib”.

R.Əmircanov deyir ki, qızılın qiymətlərinin artması təkcə ticarət siyasətinin təsiri ilə deyil, həm də ABŞ-nin fiskal siyasəti, iqtisadi artımın yavaşlaması ilə bağlıdır: “Bütün bu amillər qızılın dəyərinin davamlı yüksəlməsinə səbəb olur. Xammal sektorunda qızılın qiymətləri rekord zirvəyə çatıb, çünki ticarət müharibələrinə dair təhdidlər bu metala tələbi artırır. Bu ilin I rübündə qızılın qiyməti 20 %-ə qədər artıb”.

İnvestorlar üçün qalxan

Sədr müavini bildirib ki, son dövrlərdə dünya bazarlarında baş verən geosiyasi və iqtisadi dəyişikliklər investorları qızıl alışına yönəldib: “Qızıl iqtisadi və siyasi qeyri-sabitliklərə qarşı qorunma vasitəsi kimi qəbul olunur. Məhz bu amillər qızılın qiymətinin yüksək səviyyələrə çatmasına səbəb olub. Qlobal bazarda ticarət müharibələrinin kəskinləşməsi, həmçinin əsas mərkəzi bankların siyasətləri qiymət artımını dəstəkləyən başlıca amillər arasında olmaqda davam edir. Təhlillər göstərir ki, qızılın qiyməti yaxın gələcəkdə daha da yüksələcək”.

O əlavə edib ki, Dünya Bankının proqnozlarına görə, gümüşə olan tələbatın da artması davam edəcək: “Bu artım, xüsusilə sənaye və maliyyə sahələrində geniş istifadə ilə bağlıdır. Gümüş son bir ildə 40 %-dən çox bahalaşıb. Platin və palladium kimi digər qiymətli metalların qiymətləri daha sabitdir. Bunun əsas səbəbi avtomobil sənayesində tələbatın azalmasıdır”.

Yerli bazarda qiymət və tələbat artır

R.Əmircanov deyib ki, Azərbaycan bazarında satış qiymətləri 999,9 əyar qızıl üçün 180-200 manat, 750 əyar qızıl üçün 150-170 manat, 585 əyar qızıl üçün isə 120-140 manat arasında dəyişir: “Digər metallara gəlincə, gümüşün qiyməti ümumilikdə 34 ABŞ dolları səviyyəsindən yüksəkdir. Platin 990-1 000 ABŞ dolları, palladium isə 1 015-1 020 ABŞ dolları arasında ticarət olunur. Əsas artım isə qızılın qiymətlərində müşahidə olunur. Azərbaycanda da qızılın qiyməti beynəlxalq bazarlarda baş verən dəyişikliklərdən təsirlənir. Dünya birjasında qızılın qiymətinin artması yerli bazarda da öz əksini tapır. Nəticədə qiymətlər artır. Əlbəttə ki, artan tələbatın qiymətlərin yüksəlməsinə təsiri müşahidə edilir. Son dövrlərdə Azərbaycanda 585, 750 və 999.9 əyarlı qızılın satış qiymətləri əhəmiyyətli dərəcədə artıb”.

Onun sözlərinə görə, gələcək proqnozlara gəlincə, qızılın qiymətinin qlobal iqtisadi və geosiyasi amillərin təsiri ilə daha da artması gözlənilir: “Bir unsiya üçün yaxın zamanlarda qiymətin 3 500 ABŞ dollara çatmasını proqnozlaşdıra bilərik. Geosiyasi gərginliklər və mərkəzi bankların qızıl ehtiyatlarını artırması bu qiymət artımını dəstəkləyən əsas amillərdən biridir. Xüsusilə Çin, Hindistan və Avropa ölkələri qızıl ehtiyatlarını artıran əsas ölkələrdir. Mövcud şəraitdə qiymətli metallara, xüsusilə qızıla sərmayə qoymaq sərmayəçilər üçün daha düzgün seçimdir”.

Qeyri-likvid aktivlərə tələb azalır

Ekspertin fikrincə, qiymətli metallardan fərqli olaraq, qiymətli daşlar bazarında, xüsusən də brilyantların qiymətlərində son zamanlarda azalma müşahidə olunur: “Bu qiymət dəyişikliklərinin əsas səbəbi bazardakı təklif və tələbin dəyişkənliyidir. Yəni əsas səbəblərdən biri təklifin artmasıdır. Dünya miqyasında, xüsusilə brilyantların istehsalının artması, yeni mədənlərin açılması və istehsal gücünün artırılması qiymətlərin düşməsinə səbəb olub. İqtisadi qeyri-sabitliklər, ticarət müharibələri və pandemiyalarla əlaqədar olaraq qlobal iqtisadi vəziyyətin pisləşməsi, brilyant və digər qiymətli daşlara olan tələbatın azalmasına gətirib çıxarıb. İnsanlar daha çox təhlükəsiz sərmayə vasitələrinə, xüsusən də qızıl kimi likvid aktivlərə yönəlirlər, bu da brilyantlar kimi qeyri-likvid aktivlərin tələbinin azalmasına səbəb olub”.

R.Əmircanov qeyd edib ki, üstəlik, bazar tənzimləmələri nəticəsində bəzi böyük şirkətlər, məsələn, “Alrosa” və “DeBeers” qiymətli daşları ucuzlaşdıraraq bazarı qorumağa və tələbatı artırmağa çalışırlar: “Bu amillərin bir araya gəlməsi nəticəsində qiymətli daşlar bazarında, xüsusən də brilyantların qiymətində azalma müşahidə olunur. Digər qiymətli daşlar, məsələn, zümrüd, yaqut, sapfir və aleksandrit bazarda daha az təklif olunur və yerli bazara az sayda idxal edilir. Nəticədə, yerli bazarda alternativ olaraq yarıqiymətli və ya sintetik (süni yetişdirilmiş) daşların daha çox təklif olunması ilə qiymətli daşlara olan maraq azalıb.

Qiymətli daş bazarının brilyant seqmenti beynəlxalq “Rapaport” sistemi ilə tənzimlənir. Bu sistem, brilyantların qiymətlərini müəyyən edən əsas amillərdən biridir və bazardakı təklif, tələbat, brilyantın saflığı, rəngi, təraşlanması, çəkisi və digər parametrləri nəzərə alır. “Rapaport” qiymətləri qiymətli daşların ticarətində şəffaflığı təmin edir və qiymət dalğalanmalarını izləməyə imkan verir”.