Nizami Gəncəvi – iki xalqı birləşdirən ədəbi körpü
“Eşq şeiriyyatının ustadı, bənzərsiz düha sahibi, yaradıcılığı ilə özündən sonra məktəb miras qoyan Nizami Gəncəvi haqqında söz demək çox çətindir, çünki təriflər onun kölgəsində qalır. Nizami Gəncəvi ötən 880 il ərzində farsdilli ədəbiyyatın mənzum hekayə yazmaq zirvəsində yer alıb və kimsə bu ucalıqda onunla rəqabət apara bilməyib”.
Bu sözlər İran İslam Respublikasının ölkəmizdəki Səfirliyinin Mədəniyyət Mərkəzinin sədri Əli Purmərcan dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvi haqqında yazdığı məqalədə deyilir. Cənab Purmərcan qeyd edir ki, Nizami Gəncəvinin üstün şairlik istedadı ilahi ilham və dini əqidəsi ilə birləşərək vəhdət təşkil edəndə daha da güclənir və şeirlərinin açıqlaması farsdilli ədəbiyyat dəryasına baş vuran ədəbiyyatşünaslar üçün əlçatan olur.
Müəllifə görə, Nizaminin “Xəmsə”si – “Məxzənül əsrar” (Sirlər Xəzinəsi), “Xosrov və Şirin”, “Leyli və Məcnun”, “Həft peykər” (Yeddi gözəl) və “İsgəndərnamə” poemaları bədii mənalar, yenilikçi mövzularla zəngindir. Yaxın və Orta Şərq fəlsəfi-ictimai və bədii-estetik düşüncə tarixini zənginləşdirən, ecazkar söz sənəti incilərini yaradan Nizaminin əsərlərindəki yenilik və təravət qəlbləri oxşayır və öz oxucularının ilham mənbəyinə çevrilərək onlara şeirdə, musiqidə, sənətdə yeni yaradıcılıq qapıları açır. Mənanın və əqidənin dərinliyində gizlənmiş bu yenilik onun bütün məsnəvilərində görünür.
“Nizaminin özündən əvvəlki Firdovsi, Mənuçehri, Sənayi, Ömər Xəyyam və Əsədi Qorqani kimi şairlərdən faydalanması Xəmsədə özünü büruzə versə də, onun məsnəvilərindəki hikmət, irfan, fəlsəfə, əxlaq onu digərlərindən xeyli fərqləndirir. Əsrlərdən bəri axıb gələn bu hikmət çeşməsi bu gün də İran və Azərbaycanda, yaxud dünyanın fərqli bir məkanında yaşamasından asılı olmayaraq müasir insanın mənəvi qidasına çevrilməkdədir” yazan müəllif bildirir ki, Nizami Gəncəvinin doğum və vəfat tarixi, yaxud şeiriyyatı ilə bağlı ixtilaflar haqqında çoxlu kitablar yazılıb. Yaxın keçmişdə isə onun irfani və fəlsəfi fikirləri Əllamə Məhəmməd Təqi Cəfəri kimi alimlərimiz tərəfindən araşdırılıb.
“Nizami Gəncəvinin ədəbi, dini və irfani şəxsiyyəti vəhdət, dostluq və birlik axtaran insanlara örnəkdir. Dahi söz ustadını daim diqqət mərkəzində saxlamaq məqsədilə İran təqvimində hər il 11 mart “Nizami Gəncəvi günü” kimi qeyd edilir. Bəşəriyyətin bədii fikir salnaməsində yeni səhifə açmış, insanlara daim əxlaqi və yüksək mənəvi keyfiyyətlər aşılayan qüdrətli söz ustadı Nizami Gəncəvinin zəngin yaradıcılığının bəşər mədəniyyəti üçün müstəsna əhəmiyyətini nəzərə alaraq və ustad şairin irsinin öyrənilməsi, nəşri və təbliğinin daha da yaxşılaşdırması məqsədilə Azərbaycan Respublikasında 2021-ci il “Nizami Gəncəvi ili” elan edilib. Bütün bunlar hər iki qardaş millətin irfan şairi və Xəmsə yaradıcısına verdiyi dəyərin göstəricisi, ona olan sonsuz ehtiramın bariz nümunəsidir. Ümidvarıq ki, Nizami Gəncəvinin əsərlərinin və ya dərin fikirləri barədə əsərlərin çap edilməsi ilə dünya xalqları, xüsusilədə İran və Azərbaycan xalqları öz ruhlarını və qəlblərini daim Nizami şeiri ilə cilalayacaq. Bu isə onların daha da yaxınlaşmasına səbəb olacaq”, - yazır Mədəniyyət Mərkəzinin sədri Əli Purmərcan.
Avrasiya.net
